Kitaplar ve Çok Dilli Çocuklar

Kitaplar ve Kelimeler. Kitaplar neden çok güzel?

Ben Dr. Buket Oztekin , İsveç Uppsala Üniversitesi'nde çok dilli çocukların dil gelişimini incelediğim bir projede doktoramı yaptım.

Zorlu bir süreç de olsa, bütün uğraşlarıma değdi. Şimdi ise hayatıma çocuklarla değil ama onların anne-babalarıyla çalışarak ve ebeveynlere nasıl çocuklarının dünyasına girip onların dil gelişimlerini destekleyebileceklerini öğreterek devam ediyorum. Biliyorum ki anadilinden uzakta çocuk büyüten birçok anne-baba için karanlık bir odaya dönüşüyor bu dil öğrenme-öğretme mevzusu, hele bir de ilk kelimeler geciktikçe daha da bir paniğe kapılıyoruz.

Sizlerle çok dilli çocukların dil öğrenim süreçlerinin kendi normalleri ve bu süreçte kitapların önemi ile ilgili  kısacık bilgimi ve deneyimimi paylaşmak istedim, umarım kaç anne-babaya ulaşıyorsam bir parçacık serinletebilirim yüreklerinizi, buyurun kitapların bu süreçteki önemine birlikte bakalım;

.....

Ah o kitaplar yok mu. Bir çocuk için bir kitap sadece bir kitap olsaydı onun üzerine bu kadar konuşur muyduk?

Okuma saati sizin için neyi ifade ediyor? Çocuğunuzla bağ kurduğunuz bir zaman mı, çocuğunuzun rahatlamak için seçtiğiniz bir aktivite mi, resimlere bakıp hayal kurmak mı? Yoksa kitabın sayfalarını hızla çevirmek, kitaba başından değil sonundan başlamak ya da çocuğunuzun gününün olmazsa olmazı mı?

Belki de bunlardan hiçbiri değil.

Ama bakalım, kitaplar ve okuma saati neden olmazsa olmaz. 

Kitaplar, çocuklara yeni bir dünya açar. Bu yeni dünyada neler yoktur ki… Yeni deneyimler, yeni insanlar, yeni olaylar ve yeni kelimeler!

İşte burada en çok yeni kelimelerden bahsedeceğim. 

Çocuklar için kitaplar, günlük hayatlarında her zaman duymadıkları kelimelerin tekrar tekrar tekrarlanması, farklı şekillerde önlerine gelmesi, anne-babalarıyla kurdukları etkileşimler sonucunda bu kelimelerin zenginleşmesi, dallanıp budaklanması ve kendi dünyalarında bir yer etmesiyle başlar.

Kitaplar sadece duymak değil, görmektir de. 

Bir miniğin kitapta gördüğü ördek resmi aynı anda annesinden gelen ‘’bak ördek, vak vak vak’’ sözcükleriyle birleşir ve bu miniğin minicik beynindeki bağlantıların kurulmasını sağlar. Görmek, duymak, sayfalara dokunmak ve bazen de o dokuları hissetmek… Kitaplar, çocuklara öğrenmenin olması için en güzel ortamlardan birini sunar.

Çocuklara kitap okumaya ne zaman başlamalı

Çocuğunuz doğduğundan itibaren okuma saati aktivitesine başlayıp bunu bir rutin haline getirebilirsiniz. 

Çocuğunuz hayatının neredeyse ilk 11 ayında resimlerle kelimeleri özdeşleştiremese de unutmayın, söylediğiniz her şey, sesinizin tonu ve kelimeleri kullanışın çocuğunuzun dil gelişimini etkilemeye çoktan başladı bile!

Çocuğumuza kitapları nasıl sevdirebiliriz?

Okuyarak! 

Hem çocuğunuza okuyarak hem de kendiniz okuyarak.

Asla ve asla zorlayarak değil.

Şunu her zaman aklınızdaki tutmalısınız ki, her çocuk sizinle oturup kitaplara bakacak ilgi süresine sahip olmayabilir. Bu, çocuğun yaşına da bağlıdır. 

Kitapları sevdirmek için kitapları farklı şekillerde kullanmak mı? Neden olmasın? Bir kitabı kafanıza koyup şapka yapmak, bir başkasını da rampa yapıp üzerinde araba sürmek iyi bir başlangıç olabilir.

Eğer çocuğunuzun kitapları sevmesini istiyorsanız, siz de kitapları sevin. Bu sevginizi her an çocuğunuza gösterin. Unutmayın, siz çocuğunuzun kahramanısınız. Kütüphanenizi çocuğunuzun ilgisini çeken kitaplarla donatın ve o alanı çocuğunuz için çekici bir hale getirin. İşte bu da sizin yaratıcılığınıza kalmış.

Peki çocuklarımıza nasıl kitap okumalı?

Önce kitabı seçmekle başlayalım. Çocuğunuz hangi kitabı duymak, hangisine bakmak ya da dokunmak istiyor?

Bir bebeğin bile seçimler yapabileceğini biliyor muydunuz? (Bebeğinizin yüzüne yakın bir şekilde ona iki kitap gösterin ve hangisine daha çok baktığına göre o kitabı seçin.)

İşte bundan sonrası da çocuğunuzla sizin aranızdaki etkileşim, yaratıcılık ve kelimelerin gücüne kalmış.

Kitap okurken çocuğunuzun hangi sayfalara, hangi resimlere baktığının farkında mısınız? Onlar üzerine konuşmaya ne dersiniz?

Miniğiniz kitaba sondan mı başladı? O zaman kitabın sonu hakkında konuşun.

Miniğiniz hep aynı kitaba mı bakmak istiyor? Harika! Alın size aynı kelimeleri bol bol tekrarlamak ya da o kitapta daha önce hiç fark etmediğiniz bir şey hakkında konuşmak için bir fırsat. 

Miniğiniz size kitaptaki köpeği mi gösterdi? İşte dil gelişimi için harika bir fırsat. O köpek hakkında konuşmaya ne dersiniz? Hatta ve hatta yolda gördüğünüz o tatlı köpekten de bahsetmek kelimelerle şeyler arasındaki bağlantıları çok daha iyi kuvvetlendirecek ve çocuğunuzun dil gelişimi için çok ama çok yararlı olacaktır.

Peki ya miniğiniz artık büyüdü, kütüphanesinden en güzel kitapları hep kendi seçiyor. Kitaplar hakkında konuşacak o kadar çok şey var ki.

Artık ona kitap okurken hem gerçek hayattan hem de hayali dünyalara dair sorular sormanın zamanı gelmiş olabilir. ‘’Peki sence sonra ne olacak?’’ ‘’Sence neden öyle oldu?’’ ‘’Sende de bunun aynısı var, nerede o?’’

Peki çocuğunuza en çok ilgilendiği konular üzerine kitaplar hediye etmeye ne dersiniz? Dinozorlar mı? Yoksa uzay mı? Yoksa bitkilerin büyüklü dünyası mı? 

Kitaplar ve Çok Dilli Çocuklar

İşte beklenen konuya geldik! Çok dilli çocukların dil gelişimi için en ama en önemli yöntemlerden biri nedir deseler, ‘’kitaplar’’ söyleyeceklerim çok başında gelirdi.

Çocuğunuzun ana dilini ya da başka bir dili iyi derecede edinmesinin en iyi yollarından biri de kitaplardır.

Çocuğunuzla paylaştığınız dili kitaplar aracılığıyla geliştirirken bir yandan da çocuğunuz ve sizin aranızda çok sağlam bir bağ kurmaya başladınız bile. 

Bir taşla (yani kitapla) iki kuş! 

Şu ana kadar ana dilini başarılı bir şekilde kullanan o pek çok dengeli çok dilli çocuğun ailesiyle görüştüm. Onlara çocuklarının bu derece iyi ana dilini (ve toplum dilini de) konuşmasının sırrı ne diye sorduğumda istisnasız hepsinin paylaştığı bir cevap vardı. Evet, doğru tahmin ettiniz, kitaplar!

Kitaplar bu çocuklara hem fark ettirmeden pek çok dil girdisi veriyor hem de o dili anlamaları ve kullanmaları için motivasyon sağlıyordu. Kitaplar sayesinde bu çocuklar evde kullanılan kelimelerin sınırlarını aşıyor ve yepyeni kelimeler öğrenmekle kalmıyor, o kelimelerin cümle içinde nasıl kullanıldığını da duyuyorlardı. İşte dil gelişiminin en önemli prensipleri de bunlardır.

Kartonkinder'de bu konuda yararlanabileceğiniz örnek kitapların linklerini;

buraya 1-2-3 olarak ekliyorum.

Kitaplar ve çocuklara kitap okumanın önemiyle ilgili yazabileceğim o kadar çok şey var ki. 

Ama burada bırakıyorum.

Bana ulaşmak ve sorularınız için bana  dr.buketoztekin@gmail.com yazabilir ya da buradan ulaşabilirsiniz.

Facebook ta sizin gibi çok dilli çocuk yetiştiren anne babaların olduğu grubumuza katılarak çok dilli cocuk yetiştirmekle ilgili pek çok şey öğrenebilir, sorularını sorabilir ve deneyimlerini paylaşabilirsiniz

Bu yazdıklarımın size ilham ve motivasyon olması dileğiyle.

Uzman Dil ve Konuşma Terapisti

Buket Öztekin

www.bicirbicir.com